Ema0805

Računari treće generacije (1965-1980)

Izrađeni u tehnologiji integrisanih kola.

Period računara treće generacije se takođe naziva i period "mainframe" računara. Izraz "mainframe" računar je označavao računare koji su se smeštali u velike ramove i zatvarali u kućišta nalik ormanima. Njihova namena bila je upotreba u velikim državnim institucijama i industriji. Iako su i dalje značajni prema današnjim standardima, ovi računari su bili znatno manji, jeftiniji i energetski manje zahtevni u poređenju sa prethodnom generacijom.

Uvođenjem koncepta "deljenja vremena", računari su postali sposobni da istovremeno opslužuju više korisnika koji s njima komuniciraju putem terminala^[1]. Od ove generacije, radom računara počinje da upravlja operativni sistem, čime komunikacija sa računarom postaje pristupačnija i intuitivnija, što doprinosi širenju kruga korisnika.

Računari četvrte generacije (1980-1990)

Tehnologija visoko integrisanih kola.

U četvrtoj generaciji računara, hiljade kola iz prethodnih generacija su objedinjeni na jednom čipu. Ova generacija je donela značajno smanjene cena, povećanje brzine i veću pouzdanost. Memorijski kapacitet se značajno povećava, dok komunikacija prelazi na GUI (grafičko korisnički interfejs). Prelazak na GUI je značio da više nije potrebno unositi isključivo tekstualne komande, već se računari koriste na način koji danas smatramo standardnim, uz pomoć miša i sličnih uređaja.

Ovu generaciju karakteriše pojava kućnih, lako prenosivih, personalnih računara. Poznati modeli su Spectrum, Commodore, Apple Macintosh...

U prve operativne sisteme za personalne računare spadaju MS-DOS i UNIX.

Računari pete generacije (1990-danas)

Savremeno računarstvo karakteriše umrežavanje računara, nastanak interneta i velikih kompanija čije je poslovanje zasnovano upravo na korišćenju interneta. Tokom 1990-ih godina nastale su kompanije Yahoo, Google i Amazon koje su i danas vodeće u oblasti korišćenja interneta, računarstva u oblaku^[2], elektronskoj trgovini, razvoju veštačke inteligencije itd. U nekim klasifikacijama se pojava veštačke inteligencije smatra početkom pete generacije računara.

Računarski sistem

Računarski sistem se sastoji od dve osnovne komponente:

Hardver,
Softver.

Savremeni računari funkcionišu po principu koji je postavio Džon fon Nojman sredinom dvadesetog veka.

Operativni sistem je jedan od najvažnijih komponenti savremenog računara.

Hardver-tehnički sistem računara

Hardver čine različiti uređaji računarskog sistema, pre svega:

Procesor,
Radna (primarna) memorija,
Ulazno-izlazni uređaji itd.

Komponente računarskog sistema su magistralama povezane u celinu.

Programski sistem računara

Programski sistem računara se može podeliti u dve kategorije:

Aplikativni,
Sistemski.

Aplikativni softver je najviši sloj u hijerarhiji i čine ga programi koji služe za obavljanje specifičnih zadataka na računaru.

Sistemski softver predstavlja skup programa koji omogućavaju da se pomoću interfejsa koristi hardver i da se izvršavaju aplikativni programi.

Sistemski softver predstavlja sponu između hardvera i aplikativnog softvera, tj. korisnika.

Operativni sistem

Operativni sistem je deo sistemskog softvera koji upravlja računarskim resursima.

Operativni sistem predstavlja sloj softvera koji se oslanja na hardver i ima zadatak da sakrije razlike između hardverskih komponenti istog tipa.

Osnovna funkcija operativnih sistema je da pruži okruženje u kojem korisnici mogu jednostavnije pokretati izvršavati programe, dok se hardver koristi što efikasnije.

Takođe, operativni sistem treba da štiti hardver od direktnog pristupa korisnika ili korisničkih programa.

Definicija operativnog sistema

Šezdesetih godina, operativni sistem mogli smo definisati kao programski alat koji upravlja hardverom.

Danas, operativni sistem predstavlja skup programa, uključujući obične i mikroprograme, koji omogućavaju korišćenje hardverskih resursa.

Operativni sistem je skup sistemskih programa koji upravljaju računarskim resursima^[3] i obezbeđuju interfejs za korisnike.

Zadatak operativnog sistema je da se hardverske mogućnosti učine dostupnim i po mogućnosti što lakšim za krajnjeg korisnika. Drugi važan zadatak je da pruži okruženje koje omogućava jednostavno pokretanje i izvršavanje aplikativnog softvera.

Dizajn i razvoj operativnog sistema usko su povezani sa hardverom.

Operativni sistem čine:

Kernel (jezgro) - program koji obavlja osnovne funkcije operativnog sistema i uvek se nalazi u memoriji,
Skup uslužnih sistemskih programa,
Shell (školjka) - komandni ili grafički korisnički interfejs (GUI) prema funkcijama operativnog sistema.

Karakteristike operativnog sistema

Karakteristike operativnog sistema - osobine koje ispoljava pri upotrebi:

Istovremenost - paralelizam (Concurrency),
Zajedničko korišćenje, tj. deljenje resursa (Sharing),
Pouzdanost (Reliability),
Sigurnost (Security),
Upotrebljivost (Usability).

↑ terminal - uređaj koji integriše tastaturu i monitor za unos i prikaz teksta.
↑ Računarstvo u oblaku - oblast računarstva u kojoj se informatičke usluge isporučuju potrošačima putem interneta.
↑ Računarski resursi: hardverski i softverski resursi.

[1] terminal - uređaj koji integriše tastaturu i monitor za unos i prikaz teksta.

[2] Računarstvo u oblaku - oblast računarstva u kojoj se informatičke usluge isporučuju potrošačima putem interneta.

[3] Računarski resursi: hardverski i softverski resursi.

[1]

[2]

[3]