Zapadna Dvina je reka koja se nalazi na severoistoku Evrope. Ona protiče kroz tri države: Rusiju, Belorusiju i Letoniju. Reka je tokom istorije imala oko 14 imena: Dina, Vina, Tanair, Turun, Rodan i druga. Ime Zapadna Dvina se prvi put pominje u analima monaha Nestora, i smatra se da je ono finskog porekla, a da u prevodu znači „tiho, mirno“, dok je ime Daugava kovanica nastala od dve stare baltičke reči: daug – „mnogo“ i ava – „voda“.
Kom slivu pripadaju, izvor, ušće i pritoke
urediIzvor Zapadne Dvine se nalazi na nadmorskoj visini od 215 metara, oko 2 km severozapadno od sela Ševerevo na Valdajskoj visoravni. Nastaje iz Anučijskog potoka koji teče iz južnog dela Korjakinske močvare. Posle petsto metara spaja se sa Korjakinskim potokom, a nakon šest stotina metara se uliva u Korjakino – malo šumsko jezero. Četiri kilometra nizvodno dolazi do severnog vrha jezera Okhvat i posle deset kilometara prolaska kroz jezero Zapadna Dvina izlazi iz njega, široka 10 – 15 metara. Ukupna dužina reke je 1021 km, od kojih 334 protiče kroz Rusiju, 335 kroz Belorusiju, a 352 kroz Letoniju. Pripada Baltičkom slivu jer se u obliku erozivne delte kod poluostrva Mangalsala uliva u Riški zaliv kod istoimenog grada, odnosno Baltičko more. Najveće pritoke sa leve strane su joj Meža (najveća od svih pritoka – skoro 260 km) i Disna, a sa desne Drisa i Aiviekste. Veće pritoke su takođe: Volkota, Netezma, Velesa, Kasplia, Ula, Ušača, Laucesa, Ilukste, Kekavinija, Torop, Lučosa, Obol, Polota, Dubna, Perse i Ogre. Malih pritoka ima oko dvanaest hiljada. Povezana je preko neaktivnog kanala Berezinski sa rekom Dnjepar i Crnim morem. Porečje Zapadne Dvine iznosi 87 900 kvadratnih kilometara, a protok vode na ušću je 678 kubnih metara u sekundi. Dolina reke ima oblik nepravilnog trapeza. Njegova širina na vrhu struje je do 0,9 kilometara, a u donjem toku skoro 6 kilometara. Rečni kanal je nejasno razgranat, vijugav, sa velikim brojem brzaka. Priroda kanala je kamenita, sa rascepima. Obalni pojas karakteriše prisustvo gromada i prilično je šumovit. Poplave su česte, a poplavno područje je bilateralno. Reka je plovna u svom donjem toku. U periodu od decembra do marta je zaleđena.
Flora i fauna
urediPejzaži predela kroz koje protiče Zapadna Dvina su veoma slikoviti. Flora i fauna velikog područja toka reke su gotovo netaknuti. U gornjem toku reke od biljnih vrsta preovlađuju četinari (bor, smreka), dok su u srednjem i donjem toku najzastupljenije plantaže breza, jasike i hrasta. Od nižeg bilja dominiraju brusnice i borovnice. Ekološka čistoća vode podrazumeva raznovrsnu faunu reke. Od ribljih vrsta u njoj se mogu naći štuka, smuđ, plotica i mnoge druge; dok na mestima gde su brzaci i plićaci nisu retki rakovi i školjke.
Gradovi i značajni objekti na reci
urediNaseljavanje sliva Zapadne Dvine je počelo još u doba mezolita. U današnje vreme veći gradovi na njenim obalama su Vitebsk i Polock u Belorusiji, a Daugavpils i Riga u Letoniji. Manji gradovi na obalama Zapadne Dvine su: Andreapol, Zapadna Dvina, Veliž, Bešenkoviči, Novopolock, Disna, Verhnedvinsk, Druja, Kraslava, Livani, Jekabpils, Plavinas, Aizkraukle, Jaunelglava, Liel Jaunelglava, Kegums, Ogre, Ikskile i Salaspils. Postojeće hidroelektrane na reci su: HE Zapadna Dvina (jedini veliki izvor energije za Letoniju koji obezbeđuje do 3 milijarde kilovat časova godišnje), HE Riga, Plavinska HE i HE Kegum (izgrađena 1939. godine – pre sovjetske ere Letonije). Projektovane su ili su u izgradnji hidroelektrane Polock, Vitebsk, Verhnedvinsk i Bešenkoviči – sve na teritoriji Belorusije.
Značaj
urediOd davnina je ova reka služila ljudima kao transportna arterija. Njom je prolazio svetski poznati put „od Varjaga (Vikinga) u Grke“. Lokalno stanovništvo je dugo koristilo za transport drvne građe splavarenjem. Zapadna Dvina godišnje izlije u Baltičko more 20 hiljada kubnih kilometara vode. Veliki značaj za stanovnike Belorusije i Letonije je i u snabdevanju električnom energijom iz postojećih hidroelektrana, a procenjuje se da kapacitet reke omogućava stvaranje još bar milijardu kilovat časova godišnje. Čista, netaknuta priroda u većem delu toka reke pomaže razvoju turizma (rafting, sportski ribolov).
Zanimljivosti
urediZanimljivo je da je tačno mesto izviranja Zapadne Dvine konačno otkriveno te sedamdesetih godina prošlog veka.Ušće Zapadne Dvine, kod Rige je nalazište ćilibara za koje su znali i stari Rimljani. Kad je prvi put u svojoj hronici pomenuo ovu reku, monah Nestor je napisao: „Dnjepar će poteći iz šume Volkovske i teći će u podne, a Dvina će iz iste šume poteći u ponoć i ući u Varjaško more“. Prema baltičkoj legendi, vrhovni bog Perkons je naredio pticama i zverima da iskopaju ovu reku.
