Protisti/Glava 1

Uvod

Protisti su jednoćelijski ili kolonijalni eukariotski organizmi koje klasifikujemo u zasebno carstvo Protista. Oni se međusobno veoma razlikuju oblikom tela, načinom života, ishrane i/ili razmnožavanja. Pojedini predstavnici poseduju neke karakteristike biljnih ili životinjskih organizama, ili karakteristike obe ove grupe, te je njihov položaj na filogenetskom stablu varirao od autora do autora. Tradicionalno, protisti se nazivaju algama, praživotinjama i nižim gljivama.

Istorija taksonomskog nastanka grupe

Od vremena Aristotela do druge polovine XX veka celokupan živi svet Zemlje deljen je na dva velika carstva, biljno i životinjsko. Podela je bila zasnovana na pretpostavci da su biljke pigmentisani zeleno, nepokretni, fotoautotrofni organizmi sa ćelijskim zidom od celuloze. Sa druge strane, životinje ne poseduju fotosintetičke pigmente, pokretne su, heterotrofni organizmi bez ćelijskog zida.

Sa razvojem mikroskopije, botaničari i zoolozi su otkrili bogatstvo života nepoznato dotad, nevidljivo „golim okom". Prvi koji je opisao protiste bio je Holandski naučnik Anton van Levenhuk koji je 1675. godine posmatrajući kap ustajale vode pod lupom primetio do tada nepoznate organizme. Posle toga su uglavnom ovi organizmi karakterisani kao alge, ili praživotinje. Gljive i bakterije, organizmi koji se ne mogu uklopiti ni u jedno od prethodnih carstava u potpunosti, smatrani su biljkama, usled nepokretljivosti.

Nemački zoolog Ernst Hekel je 1866. godine predložio uvođenje novog (trećeg) carstva, Protista, koji bi uključivao „niže" jednoćelijske životinje i biljke, ali ova ideja nije široko prihvaćena. Trebalo je da se okarakterišu osnovni tipovi građe ćelija, da bi se ostvario napredak na polju klasifikacije „čudnih" organizama. Posle otkrića postojanja prokariotskog i eukariotskog tipa građe ćelije, svi organizmi su podeljeni u dve velike grupe: prokariote (Prokaryota) i eukariote (Eukaryota). Radom biologa Vitakera (R.H. Whittaker) i njegovih saradnika ustanovljeno je pet carstava:

natcarstvo prokariote (Prokaryota)

carstvo Monera (monere)

natcarstvo eukariote (Eukaryota)

carstvo Protista (protisti)

carstvo Fungi (gljive)

carstvo Plantae (biljke)

carstvo Animalia (životinje)